Η οστεοπόρωση, από τις συχνότερες παθήσεις των οστών, είναι μια κατάσταση που χτυπά «καμπανάκι» στον ασθενή μόνο όταν έχει ήδη προχωρήσει πολύ, φέρνοντάς τον αντιμέτωπο με την απώλεια της οστικής μάζας και τις συνέπειές της. Αφορά τις ηλικίες άνω των 50 ετών και κατά κύριο λόγο άνω των 60 και είναι μάλλον γυναικεία υπόθεση, αν και κάνει, λιγότερο συχνά όμως, την εμφάνισή της και στους άνδρες.
Ο ασυμπτωματικός της χαρακτήρας στα πρώτα της στάδια την καθιστά σιωπηλή νόσο, που εξελίσσεται χωρίς σημάδια μέχρις ότου συμβεί το πρώτο κάταγμα ακόμα και μετά από έναν ελαφρύ τραυματισμό. Αυτός ακριβώς ο χαρακτήρας αναδεικνύει τη σημασία της πρόληψης, που μπορεί να επιτευχθεί με ειδικές εξετάσεις, με σημαντικότερη τη Μέτρηση Οστικής Πυκνότητας DEXA. Με δεδομένο δε ότι από τη στιγμή που η οστική φθορά έχει εξελιχθεί δεν υπάρχει γυρισμός, αφού οι οστικές απώλειες δεν μπορούν να αντικατασταθούν, παρά μόνο να ανασχεθεί η εξέλιξή τους, η πρόληψη είναι «κλειδί» για την αποτελεσματική και έγκαιρη αντιμετώπισή της.
Παράγοντες κινδύνου και συμπτώματα
Η οστεοπόρωση διακρίνεται σε πρωτοπαθή και δευτεροπαθή. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει την μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση και αφορά γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, αλλά και τη γεροντική που εμφανίζεται σε ηλικίες άνω των 70 ετών. Η δεύτερη κατηγορία συνδέεται με ασθενείς που πάσχουν από υποκείμενα νοσήματα, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο υπερθυρεοειδισμός και ο υπογοναδισμός, αλλά και με άτομα που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή με κορτιζόνη και θυρεοειδική ορμόνη.
Φυσιολογικά η απώλεια οστικής μάζας στο άτομο αρχίζει στα 45 του χρόνια. Ενίοτε όμως είναι μεγαλύτερη από το κανονικό, ευνοώντας έτσι την εμφάνιση της οστεοπόρωσης. Σε κάθε περίπτωση οι βασικότεροι παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωσή της εν λόγω πάθησης είναι το φύλο, η ηλικία, η κληρονομικότητα, η συστηματική λήψη φαρμάκων (κορτιζόνη, θυροξίνη) και παθήσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, ενδοκρινολογικές ασθένειες και καρδιοπάθειες. Παράμετροι που μπορεί να επιταχύνουν την εμφάνισή της είναι επίσης η διατροφή, το κάπνισμα, το αλκοόλ και η χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D.
Πώς εκδηλώνεται όμως η οστεοπόρωση; Πρόδρομη, αλλά μη αντιληπτή ένδειξη της οστεοπόρωσης, είναι η οστεοπενία. Τα δε βασικότερά της συμπτώματα, που κάνουν την εμφάνισή τους όταν η νόσος έχει πλέον εξελιχθεί, είναι η κύφωση, η απώλεια ύψους και τα κατάγματα, εξαιτίας της σταδιακής φθοράς και της μείωσης της αντοχής των οστών, τα οποία μάλιστα είναι πιο συχνά στον καρπό, τη σπονδυλική στήλη και τα ισχία.
Η σημασία της εξέτασης Μέτρηση Οστικής Πυκνότητας DEXA
Η διάγνωση της οστεοπόρωσης απαιτεί ιατρικό ιστορικό, κλινική εξέταση και Μέτρηση Οστικής Πυκνότητας. Ο ασθενής δεν πρέπει να περιμένει το πρώτο κάταγμα για να οδηγηθεί στον γιατρό, αλλά να φροντίσει να ελέγξει εγκαίρως την οστική του υγεία, ειδικά αν είναι άτομο μεγαλύτερης ηλικίας (γυναίκα άνω των 65 ετών και άνδρας άνω των 70 ετών), αν είναι γυναίκα σε εμμηνόπαυση και αν έχει υποστεί κάταγμα σε ηλικία άνω των 50 ετών. Η εξέταση πρέπει να γίνεται ακόμα πιο νωρίς, από τα 50 έτη, στην περίπτωση που υπάρχει ιστορικό οστεοπόρωσης στο οικογενειακό περιβάλλον ή αν το άτομο πάσχει από παθήσεις που σχετίζονται με την οστεοπόρωση.
Η Μέτρηση Οστικής Πυκνότητας είναι η μόνη εξέταση που μπορεί αξιόπιστα να διαγνώσει τη νόσο. Δείχνει δε αν κάποιος έχει φυσιολογική οστική πυκνότητα, χαμηλή οστική πυκνότητα ή οστεοπόρωση και σε ποιο βαθμό, ενώ παρέχει γνώση για το πώς θα εξελιχθεί η νόσος τα επόμενα χρόνια. Η πιο διαδεδομένη και αξιόπιστη μέθοδος για τη Μέτρηση Οστικής Πυκνότητας είναι η DEXA ((Dual Energy X-ray Absorsiometry), που κάνει χρήση ακτίνων X χαμηλής ενέργειας. Είναι ανώδυνη και ασφαλής, με την σάρωση στη περιοχή ενδιαφέροντος να διαρκεί μόλις 15 λεπτά. Η Μέτρηση Οστικής Πυκνότητας μπορεί να γίνει στους σπονδύλους της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης και στα ισχία.
Αφού η πάθηση διαγνωσθεί, ο γιατρός θα επιλέξει την κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση για τον ασθενή, που συνήθως συνίσταται σε φαρμακευτική αγωγή και ασκήσεις ενδυνάμωσης και βελτίωσης της ισορροπίας. Ο ρόλος της θεραπείας είναι να αποτελέσει τροχοπέδη για περαιτέρω οστικές απώλειες και να συμβάλει στην αύξηση της οστικής παραγωγής.
Η οστεοπόρωση μπορεί να προληφθεί, γλιτώνοντας τον ασθενή από μια κακή ποιότητα ζωής και από συχνούς τραυματισμούς που τον καθιστούν δυσλειτουργικό.