Τι είναι ο προστάτης αδένας
Ο προστάτης αδένας είναι αδένας του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος ο οποίος βρίσκεται στην πύελο, κάτω από την ουροδόχο κύστη και μπροστά από το ορθό έντερο. Βοηθά στην παραγωγή και αποθήκευση του σπέρματος και περιβάλει την ουρήθρα. Η μορφολογία του και το μέγεθος του μοιάζουν με αυτήn του κάστανου.
Περί την ηλικία των 40-50 ετών, υπό την επίδραση της τεστοστερόνης, αρχίζει και διογκώνεται. Στα 50 έτη το 50% των ανδρών έχουν υπερτροφικό (διογκωμένο) προστάτη, ενώ στα 80 έτη το 100% των ανδρών περίπου έχουν υπερτροφία του προστάτη. Λόγω της θέσης του στο ανθρώπινο σώμα οι παθήσεις του προστάτη επηρεάζουν την ούρηση, την εκσπερμάτωση και σπανίως την αφόδευση.
Πώς εξετάζεται ο προστάτης αδένας
Εξετάζεται ηλικιακά από τον ουρολόγο με την δακτυλική εξέταση, μέσω του πρωκτού (εκτιμάται η υφή, το περίγραμμα και τυχόν αύξηση του μεγέθους του προστάτη). Εργαστηριακά εξετάζεται με την μέτρηση του επιπέδου του Ειδικού Προστατικού Αντιγόνου (Prostate Specific Antigen, PSA) στο αίμα του ασθενούς. Απεικονιστικά εξετάζεται με το υπερηχογράφημα, το οποίο με μεγάλη ακρίβεια προσδιορίζει το μέγεθος του προστάτη, την κατακράτηση ούρων και την κατάσταση των νεφρών. Η υπερηχογραφική απεικόνιση του προστάτη μπορεί να γίνεται είτε διακοιλιακά, με την ουροδόχο κύστη γεμάτη ούρα, είτε διορθικά (μπορεί να διενεργηθεί και βιοψία εάν κριθεί απαραίτητο). Η μαγνητική τομογραφία είναι η πιο αξιόπιστη μη επεμβατική μέθοδος απεικόνισης του προστάτη.
Οι παθήσεις του προστάτη
Οι σημαντικότερες παθήσεις του προστάτη αδένα είναι οι ακόλουθες:
Καλοήθης υπερτροφία
Η καλοήθης υπερτροφία του προστάτη έχει τα εξής συμπτώματα:
· Συχνοουρία
· Μείωση της ακτίνας των ούρων
· Νυκτουρία (ανάγκη για νυχτερινή ούρηση, αρκετές φορές συχνά)
· Δυσκολία στην έναρξη της ούρησης
· Επιτακτική ούρηση
· Ακράτεια ούρων
· Κατακράτηση ούρων (αίσθηση ότι δεν έχει αδειάσει η κύστη)
· Διακεκομμένη ούρηση
· Αιματουρία
Το υπερηχογράφημα εντοπίζει την διόγκωση του προστάτη αδένα (όγκος προστάτη) και το κατά πόσο επηρεάζεται η λειτουργία της ουροδόχου κύστεως (εξέταση του τοιχώματος αυτής, καθώς και του περιεχόμενου της πριν και μετά την ούρηση).
Καρκίνος του προστάτη
Πρόκειται για μία από τις συχνότερες μορφές καρκίνου παγκοσμίως και από τους συχνότερους καρκίνους των ανδρών. Είναι σπάνιος σε άνδρες κάτω των 45 ετών και γίνεται πιο διαδεδομένος με την πάροδο της ηλικίας. Παράγοντες κινδύνου είναι οι παχυσαρκία, ηλικία, οικογενειακό ιστορικό, κάπνισμα, αρτηριακή υπέρταση και έλλειψη άσκησης. Στην πρώιμη μορφή του δεν προκαλεί συμπτώματα, οπότε ο μόνος τρόπος εντόπισης είναι η πρόληψη.
Σε ορισμένες περιπτώσεις εμφανίζονται συμπτώματα όπως αυτά της καλοήθους υπερπλασίας, καθώς και η αδυναμία στύσης ή επώδυνη εκσπερμάτιση. Χάρη στην εξέταση του PSA η διάγνωση γίνεται έγκαιρα. Η δακτυλική εξέταση και το υπερηχογράφημα βοηθούν στην εντόπιση του. Με το υπερηχογράφημα απεικονίζονται διαταραχές στην υφή του προστάτη, στη μορφολογία, στο σχήμα του και στην επέκταση της νόσου τόσο τοπικά πέριξ του προστάτη όσο και στην ουροδόχο κύστη. Ο καρκίνος του προστάτη αναπτύσσεται συχνότερα στην περιφερική ζώνη αυτού.
Προστατίτιδα
Εμφανίζεται περισσότερο σε νέους άνδρες και είναι φλεγμονή οφειλόμενη σε μικρόβιο (συνήθως κολοβακτηρίδιο). Μεταδίδεται στον προστάτη από τα ούρα, το έντερο και τη σεξουαλική επαφή. Εάν παραμολυνθεί, εξελίσσεται σε χρόνια προστατίτιδα. Τα συμπτώματα της είναι πυρετός, πυελικό άλγος, άλγος κατά την ούρηση, συχνοουρία, αύξηση του PSA. Στο υπερηχογράφημα απεικονίζεται η διόγκωση, η οιδηματώδης υφή του προστάτη (σε οξεία φάση) και αποτιτανώσεις (στη χρόνια μορφή).
Εκ των παραπάνω καθίσταται σαφές ότι το υπερηχογράφημα του προστάτη (συνδυαστικά με τον υπερηχογραφικό έλεγχο των νεφρών και ουροδόχου κύστεως) αποτελεί ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ κομμάτι του προληπτικού ελέγχου κάθε άνδρα άνω των 45 ετών, αλλά και της παρακολούθηση ήδη διαγνωσμένης νόσου.